Dziecko na diecie wegetariańskiej
Prawidłowe żywienie dzieci jest bardzo ważne dla większości rodziców i każdy z nich chce zapewnić swojemu dziecku możliwie jak najlepszą dietę od najmłodszych lat. W naszym społeczeństwie panuje powszechne przekonanie, że dzieci muszą jeść mięso, a Ci, którzy nie podają go swoim pociechom, często spotykają się z krytyką otoczenia. Wynika to zapewne z rozpowszechnionych mitów narosłych wokół wegetarianizmu. Okazuje się jednak, że odpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Dieta wegetariańska jest na ogół bardziej urozmaicona, dostarcza większej ilości błonnika, folianów, witamin i składników mineralnych przy mniejszej ilości kalorii, cholesterolu, nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans.
Pediatrzy i dietetycy są zgodni, że odpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska jest bezpieczna dla dzieci, jeśli stosowany jest jeden z jej rodzajów:
• Lakotoowowegetarianizm – oprócz roślin dopuszcza spożycie produktów mlecznych i jaj.
• Owowegetarianizm – oprócz roślin dopuszcza spożycie jaj.
• Laktowegetarianizm – oprócz roślin dopuszcza spożycie produktów mlecznych. W okresie dzieciństwa, kiedy organizm rośnie, istnieje wyższe ryzyko deficytu witamin i składników mineralnych. Każda źle zbilansowana dieta, niezależnie od jej rodzaju, może skutkować niedoborem ważnych składników pokarmowych. Przy stosowaniu diety roślinnej u dzieci większą uwagę należy zwrócić na odpowiednią ilość produktów, które są szczególnie ważne w wieku rozwojowym oraz te, których podaż i przyswajanie z produktów roślinnych może być mniejsze. W wegetariańskim jadłospisie dziecka nie może zabraknąć odpowiedniej ilości białka, żelaza, wapnia i witaminy D, witaminy B12. Starannie dobierając produkty, można tak ułożyć bezmięsną dietę dziecka, aby zawierała wszystkie niezbędne produkty.
• Białko jest niezbędne do prawidłowego rozwoju i wzrostu dzieci. Dostarczenie odpowiednich jego ilości na tym etapie życia ma szczególne znaczenie. Białko, w zależności od rodzaju diety może pochodzić z jaj, nabiału, warzyw strączkowych (grochu, soczewicy, fasoli), kasz, orzechów i ryb. Aby białko ze źródeł roślinnych zostało lepiej wykorzystane, warto łączyć różne grupy produktów, np. strączki z produktami zbożowymi (jak kasza, ryż, makaron, płatki, pełnoziarniste pieczywo).
•W diecie uwzględniającej mleko i jego przetwory istnieje mniejsze ryzyko niedoboru wapnia i witaminy D. Roślinnymi źródłami wapnia są warzywa zielone, tofu, figi, sezam, mak, migdały, orzechy i nasiona. Na wchłanianie wapnia pozytywnie wpływa odpowiednia podaż witaminy D, która zgodnie z zaleceniami żywieniowymi powinna być suplementowana.
• Źródłem żelaza w diecie wegetariańskiej mogą być np. nasiona, pestki, produkty zbożowe, strączkowe, natka pietruszki i morele suszone. Dla lepszego wchłaniania najlepiej je spożywać w towarzystwie folianów, witaminy C, a także kwasów organicznych (różne warzywa, owoce) i karotenoidów (marchew, bataty, dynia, natka pietruszki, jarmuż, szpinak, papryka, morele).
• W żywieniu dzieci bardzo ważna jest podaż odpowiedniej ilości witaminy B12, której źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego. Dobrze zaplanowana dieta wegetariańska stosowana u dzieci nie musi wymagać suplementacji witaminy B12, o ile spożywane są nabiał (mleko, ser, twaróg, jogurt, kefir, maślanka), jajka, czy produkty wzbogacane (np. płatki, kaszki). Jednak powinna być ona okresowo kontrolowana, ponieważ niedobór witaminy B12 niesie za sobą ryzyko wystąpienia niedokrwistości megaloblastycznej oraz chorób neurologicznych. Objawami niedoboru mogą być zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zmęczenie, drętwienie kończyn, problemy z pamięcią oraz obniżona odporność.
• Dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego oraz wzroku niezbędne są kwasy omega-3, w tym EPA i DHA, których głównym źródłem są ryby morskie. U dzieci, które nie spożywają ryb, wskazana jest suplementacja lub spożywanie alg. Konwersja kwasu ALA z olejów roślinnych do EPA i DHA może być niewystarczająca i nie zaspokajać potrzeb rosnącego organizmu. Diety wegetariańskie charakteryzują się na ogół niższą wartością energetyczną w porównaniu do diet tradycyjnych, dlatego należy również zwrócić uwagę na odpowiednią podaż energii. W celu zapobiegania niedostatecznej podaży energii każdy posiłek można wzbogacić w produkty mające wysoką gęstość energetyczną, takich jak: pestki nasion oleistych (słonecznik, dynia, sezam czy siemię lniane), oliwki, awokado, orzechy, oleje roślinne, tofu, żółtko jaj, produkty mleczne pełnotłuste.
Decydując się na wprowadzenie dziecku diety wegetariańskiej warto skonsultować się z pediatrą lub dietetykiem, który pomoże ułożyć odpowiedni jadłospis, co może zapobiec ewentualnym niedoborom składników pokarmowych.
Anna Rajtar
Dietetyk Organic Farma Zdrowia
