Zamienniki cukru - co wybrać?
Słodki smak towarzyszy nam od narodzin i raczej wszyscy go lubią. Najczęściej kojarzony jest z czymś przyjemnym, radosnym i pozytywnym, co sprawia, że sięgamy po niego dość często. Nic w tym dziwnego, ponieważ cukier pobudza produkcję serotoniny, tzw. hormonu szczęścia, który poprawia nastrój. Dziś z całą pewnością wiadomo, że cukier nie krzepi, jak kiedyś sądzono, natomiast wykazuje cały szereg niekorzystnych cech:
- sprzyja powstawaniu próchnicy i paradontozy,
- niszczy naturalną orę jelitową przyczyniając
- się do rozwoju drożdżaków i grzybów,
- zakłóca gospodarkę hormonalną,
- zaburza pracę układu immunologicznego,
- blokuje wchłanianie witamin i składników mineralnych,
- jest jednym z głównych czynników prowadzących do powstawania nadwagi i otyłości, zarówno u dzieci i młodzieży jak i osób dorosłych,
- prowadzi do rozwoju cukrzycy, chorób serca, układu krążenia,
- przyspiesza starzenie się organizmu,
- może wpływać na rozwój ADHD i agresji wśród dzieci.
- Obecnie ra nowany cukier możemy zastąpić wieloma innymi produktami, które obok kalorii i słodkiego smaku mogą być źródłem witamin, minerałów lub wykazywać cenne właściwości zdrowotne.
Miód produkowany przez pszczoły składa się głównie z fruktozy i glukozy, które są dobrze tolerowane przez organizm. Ponadto zawiera enzymy, niewielkie ilości składników mineralnych takich jak wapń, fosfor, żelazo czy magnez. Jest źródłem witamin z grupy B, wosków i olejków. Miód pszczeli działa przeciwbakteryjnie, doskonale sprawdza się w okresie przezię- bień i choroby.
Syrop klonowy obok cukrów dostarcza wapnia, magnezu, potasu, fosforu i manganu. Zawiera niacynę, biotynę i kwas foliowy. Podnosi poziom glukozy, zwiększając jednocześnie wydzielanie insuliny przez trzustkę. Syrop klonowy doskonale sprawdzi się jako dodatek do naleśników, gofrów, tostów, ciast i ciasteczek. Możne być składnikiem marynat do mięs czy sosów do sałatek.
Syrop z agawy pochodzi głównie z Meksyku. Jest trzykrotnie słodszy od sacharozy, o lekkim miodowo-klonowym smaku. Składa się głównie z fruktozy, znacznie wolniej przyswajanej przez organizm niż glukoza. Zawiera inulinę – naturalny prebiotyk pozytywnie wpływający na rozwój ory jelitowej i układ pokarmowy. Inulina nie jest trawiona przez organizm przez co zmniejsza kaloryczność posiłku i zapobiega zaparciom.
Ksylitol – cukier brzozowy – jest tak samo słodki jak sacharoza, jednak dostarcza ok. 40% mniej kalorii. Ze względu na niski indeks glikemiczny i przetwarzanie z minimalnym udziałem insuliny, zalecany jest dla diabetyków. Chroni zęby przed próchnicą, wzmacnia szkliwo i chroni dziąsła. Ksylitol będzie dobrą alternatywą dla chorych na osteoporozę (zwiększa wchłanianie wapnia), grzybicę (hamuje rozwój grzybów i drożdżaków) i osób dbających o linię. Wybierając cukier brzozowy warto pamiętać, że nale- ży stopniowo zwiększać jego dawkę, najlepiej zaczynając od jednej łyżeczki dziennie. Używany w nadmiarze może mieć efekt przeczyszczający, dlatego też nie zaleca się podawania ksylitolu dzieciom poniżej 3 roku życia. Można używać go podobnie jak cukru, do słodzenia i wypieków.
Erytrytol zwany również erytrolem, jest alkoholem cukrowym z grupy polioli. Występuje naturalnie w pyłkach kwiatów, niektórych owocach, napojach fermentowanych oraz algach. Słodzik ten ma delikatny smak, nieco mniej słodki od sacharozy. Nie jest metabolizowany przez ludzki organizm co sprawia, że nie dostarcza żadnej wartości odżywczej ani kalorii. Nie charakteryzuje go żaden specy czny po- smak, jak wiele innych słodzików, dzięki czemu może być wykorzystywany do słodzenia wszelkich napojów, kawy, herbaty, deserów oraz domowych wypieków. Może być również stosowany przez diabetyków.
Stewia zwana „słodkim ziołem” to wieloletni krzew pochodzący z Paragwaju. Jest około 300 razy słodsza od cukru i praktycznie nie dostarcza kalorii. Bardzo popularna, dostępna w formie suszonych liści, proszków, kryształków i w płynie. Stewia zmniejsza apetyt, tłumi uczucie głodu oraz zwiększa tolerancję glukozy. Może być sto- sowana przez diabetyków, osoby na diecie redukującej i wspomagająco przy leczeniu grzybicy.
Melasa – tzw. „czarne złoto” to produkt uboczny powstający podczas produkcji cukru. Zależnie od surowca z jakiego powstaje, może być buraczana lub trzcinowa. Melasa, zależnie od surowca, zawiera 40-50% sacharozy, aminokwasy i związki mineralne. Jest dobrym źródłem wapnia, magnezu i żelaza niehemowego, dzięki czemu polecana jest osobom z anemią, kobietom w ciąży i karmiącym oraz rekonwalescentom. Może być stosowana do napojów, naleśników i wypieków, przy czym wystarczy połowa zalecanej porcji cukru. Melasa z karobu produkowana z owoców chleba świętojańskiego to źródło magnezu, żelaza i fosforu. Może być dodawana do naleśników, lodów i wypieków. Stanowi doskonałą alternatywę dla osób, które nie tolerują kakao.
Lukrecja jest jedną z najstarszych roślin wy- korzystywanych w ziołolecznictwie, znaną już w starożytnym Egipcie. Źródłem słodyczy są jej korzenie, z których pozyskuje się ekstrakt zawierający glicyryzynę, o charakterystycznym słodkim posmaku i mdłym zapachu. Ceniona za właściwości wykrztuśne, rozkurczowe, przeciw- zapalne i przeciwwirusowe, zalecana jest przy infekcjach gardła i dróg oddechowych. Działa moczopędnie i przeczyszczająco, zawiera a- wonoidy, izoflawony, kumarynę i fitosterole. Podnosi ciśnienie krwi, dlatego też nie jest zalecana dla osób z nadciśnieniem tętniczym, obrzękami i niewydolnością nerek. Nie powinny jej używać kobiety w ciąży ani karmiące.
Cukier kokosowy produkowany z pąków palmy kokosowej zawiera aminokwasy, witaminy z grupy B i minerały (żelazo, cynk, magnez). Cechuje go lekki karmelowo-kokosowy smak, który doskonale sprawdzi się do słodzenia kawy, jako dodatek do owsianki, do wypieku ciast i ciasteczek. Kalorycznością zbliżony jest do sacharozy, ale zdecydowanie niższy indeks gli- kemiczny (ok. 35) pozwala na stosowanie go u osób borykających się z cukrzycą.
Syropy słodowe pozyskiwane są głównie z ryżu i jęczmienia. Zawierają głównie maltozę, która rozpada się w organizmie do łatwo przy- swajalnej glukozy. Słody zbożowe wzmacniają żołądek i poprawiają trawienie, poprawiając pracę układu pokarmowego; są źródłem wita- min z grupy B. Największe zastosowanie znaj- dują do wypieków chleba i ciast.
Syrop daktylowy jest wyjątkowo słodki, obok cukrów dostarcza białka, witamin z grupy B i E, wapnia, żelaza i fosforu. Doskonały do słodzenia herbaty, wyrobu ciast i cukierków.
Syrop figowy ma głęboki owocowy smak, świetnie nada się do jogurtów, owsianki i sałatek.
Syrop kokosowy pozyskiwany z cukru palmy kokosowej będzie doskonałym dodatkiem do musli, deserów i koktajli. Jeśli żaden z zamienników cukru nie traw nasze gusta, a nie potra my zrezygnować ze słodzenia, warto pamiętać, żeby wybierać niera nowany cukier trzcinowy, który jest sproszkowanym sokiem trzcinowym, zawierającym minerały, cynk i żelazo. Zawsze będzie zdrowszą alternatywą od ra nowanego, białego cukru.
Anna Rajtar
Dietetyk Organic Farma Zdrowia
